Ćwiczenia z wklepywania i zapamiętywania.
J. R. Craig, D. J. Vaughan, B. J. Skinner
Zasoby Ziemi
Przekład z języka angielskiego
Hubert Sylwestrzak
WYDAWNICTWO NAUKOWE PWN WARSZAWA 2003
Metale rzadkie
Już w starożytności wykorzystywano kobalt w postaci pięknego niebieskiego barwnika. Garncarze w Egipcie i Babilonii używali tlenku kobaltu, określanego jako błękit kobaltowy, do barwienia szkła i wyrobów ceramicznych. Sztukę barwienia kobaltem znali też chińscy rzemieślnicy epoki Ming (XIV-XVII w.). W Europie szkło kobaltowe wytwarzali od XV w. Wenecjanie.
Nazwa kobalt, podobnie jak nazw nikiel, jest związana z dawnym niemieckim górnictwem. W XVI w., w Górach Harzu wydobywano arsenkowe rudy srebrowo-kobaltowe. W procesie prażenia tych rud wydzielały się trujące dymy arsenu, powodujące owrzodzenia na ciele górników obsługujących piece. Sądzili oni, że tego jest kradnący srebro chochlik Kobold, zastępujący minerały srebra podobnymi do nich arsenkami kobaltu.
Współczesna historia kobaltu datuje się od 1780 r., kiedy stwierdzono, że jest on odrębnym pierwiastkiem chemicznym. Od tej pory główną dziedziną jego zastosowania jest barwienie szkła i wytwarzanie związków chemicznych dla różnych dziedzin przemysłu. W 1910 r. Amerykanin, Elwood Haynes,
wykazał, że dodanie około 5% kobaltu do stali chromowo-wolframowych znacznie polepsza ich właściwości jako stali narzędziowych. Stop ten i inne stopy chromowo-kobaltowe były prekursorami dzisiejszych nadstopów, mających znaczną wytrzymałość mechaniczną w wysokich temperaturach i odpornych na korozyjne działanie gorących gazów. Dowodem znaczenia kobaltu jest stały wzrost zastosowania nadstopów w silnikach odrzutowych, dyszach rakiet i turbinach gazowych.
Z tego powodu po II wojnie światowej uznano kobalt za metal strategiczny. Stopy kobaltu mają także wybitne właściwości magnetyczne - silne i zachowywane w sposób trwały. Magnesy stosowane w głośnikach nie zniekształcających (hi-fi) są prawie zawsze wykonane ze stopów kobaltu.
Większość światowej produkcji kobaltu to produkcja uboczna, ponieważ jest on pozyskiwany w trakcie wydobycia i przeróbki metalurgicznej rud miedzi, niklu i srebra. Najważniejszymi złożami kobaltu są warstwowe złoża siarczków miedzi występujące w tzw. pasie miedziowym (Copperbelt)
w Zairze. W złożach tych w utworach drobnoklastycznych występują siarczki miedzi, takie jak chalkopiryt (CuFeS2), którym towarzyszy siarczek kobaltu - linneit (Co3S4) i kobaltonośny piryt (Fe,Co)S2. Pochodzenie tych złóż jest niejasne, lecz wydaje się, że minerały siarczkowe powstały w warstwach skał osadowych wkrótce po ich osadzeniu się, z gorących słonych roztworów krążących w podpowierzchniowych poziomach wodonośnych.
Kobalt ma także tendencję do koncentrowania się w tych samych warunkach co nikiel. Jest on więc ważnym produktem ubocznym przy eksploatacji zarówno siarczkowych, jak i laterytowych złóż niklu.
Produkcja i zasoby. Dwa państwa, Zambia i Zair, produkują prawie dwa razy tyle kobaltu, co wszystkie inne państwa razem wzięte. Tylko w tych krajach wydobywa się kobalt jako kopalinę główną, gdzie indziej jest produktem ubocznym.
Największe światowe zasoby kobaltu występują w warstwowych złożach środkowej Afryki. Duże zasoby kobaltu w Kanadzie są związane z bogatymi złożami niklu w masywie Sudbury. Kobalt jest pozyskiwany z rud niklu jako główny produkt uboczny. Oprócz zasobów stwierdzonych istnieje jeszcze co najmniej 4,5 mln ton kobaltu w zasobach prognostycznych. Największe w świecie rezerwy rud kobaltowych są związane z laterytowymi złożami niklu na Kubie. Duże rezerwy występują także w Zairze i Stanach Zjednoczonych, gdzie towarzyszą niskoprocentowym koncentracjom niklu w masywie gabrowym Duluth w stanie Minnesota. Sądzi się także, że wielkie zasoby kobaltu leżą na dnie oceanu, gdzie niektóre konkrecje manganowe zawierają do 1% kobaltu. Tak więc, choć nie można ściśle określić zasobów kobaltu, wydaje się, że produkcja tego metalu jest zapewniona na długi czas.
Koniec odcinka
Ciąg dalszy nastąpi
